Πυθαγόρας: Μουσική των Σφαιρών-Συμπαντική Μαθηματική




Στη Μυθολογία, η Αρμονία, ήταν κόρη του Άρη και της Αφροδίτης (του θεού που προσωποποιεί τις δυνάμεις της βίας και της θεάς του έρωτα) και συμβόλιζε τη σύνθεση αντιθέτων δυνάμεων. Όπου δεν υπάρχει σύνθεση των δυνάμεων, υπάρχει δυσαρμονία. Στην καθημερινή χρήση της ελληνικής γλώσσας αναφερόμαστε συχνά στην αρμονία, όταν μιλούμε για το αρμονικό σώμα ή πρόσωπο, τις αρμονικές σχέσεις, την αρμονία στη φύση, την αρμονία στους ήχους, την αρμονία στη μουσική. 

Είναι έμφυτη η τάση του ανθρώπου να έλκεται, να ευφραίνεται και να ψυχαγωγείται από το αρμονικό, το όμορφο (εύμορφο), το ωραίο, χωρίς συχνά να συνειδητοποιούμε το γιατί. Ο Δημόφιλος είπε ότι: «Οι λόγοι του σοφού μοιάζουν με σωτήρια βάλσαμα, που όταν είμαστε ασθενείς μας ανακουφίζουν και όταν είμαστε υγιείς μας ευφραίνουν». Θεράπευε και ο σοφός Πυθαγόρας με τον ‘’ΛΟΓΟ’’ δηλαδή με τη «Μουσική Μελωδία της Αρμονίας των Ουρανίων Σφαιρών».


Η μουσική των Σφαιρών είναι η θεώρηση του Πυθαγόρα ότι τα ουράνια σώματα μέσω της κίνησής τους στο σύμπαν παράγουν ήχους οι οποίοι, αν και δεν μπορεί να γίνουν αντιληπτοί από το ανθρώπινο αυτί, επηρεάζουν την ίδια τη φύση της ζωής. Ο Πυθαγόρας ο Σάμιος (572-490 πΧ) υπήρξε ο εμπνευστής και θεμελιωτής της μουσικής θεωρίας και της ακουστικής. Μελέτησε φυσική, αστρονομία, μουσική, γεωμετρία, αριθμητική και γραμματική μέσα από φιλοσοφικό πρίσμα ώστε να προσεγγίσει το μυστηριακό τρόπο με τον οποίο λειτουργούν σε αρμονία οι συμπαντικοί νόμοι. Ο Πυθαγόρας στις σπουδές του σε Βαβυλώνα και Αίγυπτο έμαθε πως στους πλανήτες είχαν αποδοθεί αριθμητικές αξίες (αριθμοί) οι οποίοι παρίσταναν τις ενδοπλανητικές αποστάσεις, έτσι, θεώρησε εφικτό να μετρηθεί με ακρίβεια η πορεία τους στον ουρανό. Έχοντας ανακαλύψει πως και η μουσική είναι αριθμός (δηλαδή μπορούσε να εκφραστεί με αριθμητικές σχέσεις), και αποδεικνύοντας μέσα από τα θεωρήματά του πως τα πάντα συνδέονται μεταξύ τους με μαθηματικές αναλογίες, υπέθεσε πως τα πάντα στον κόσμο είναι αριθμός.


Αφού η ουσία των άστρων είναι αριθμός, όπως και τα θεμέλια της μουσικής, έτσι και τα άστρα πρέπει να είναι μουσικά. Πειραματιζόμενος με το μονόχορδο παρατήρησε ότι οι μαθηματικές αποστάσεις των διαστημάτων της χορδής καθόριζε την ταχύτητα ταλάντωσής της και σε συνέπεια τον ήχο που παράγεται. Με αυτόν τον ίδιο τρόπο, κάνοντας αναγωγή σε μεγαλύτερες κλίμακες μέσω των διαστημάτων, «άκουσε» των ήχο των ουρανίων σωμάτων. Ο Πυθαγόρας ο Σάμιος, είχε φτάσει σε τέτοιο επίπεδο ευαισθησίας ώστε ν’ ακούει (όχι βέβαια με τα φυσικά αυτιά) τη συμφωνία του ουρανού, τη μουσική των ουράνιων σφαιρών και 6 αιώνες π.Χ. από τον Κρότωνα της Ιταλίας αυτός και οι μαθητές του θεμελίωναν την θεωρία τους για τους αριθμούς: «κατὰ δὴ τοὺς Πυθαγορικοὺς πρεσβευτέα τὰ τῶν ἀριθμῶν ὡς ἀρχὴ καὶ πηγὴ καὶ ῥίζα τῶν πάντων». Ανακάλυπταν τις αρμονικές σχέσεις των αριθμών στη μουσική και βάσει αυτών ερμήνευσαν τον Σύμπαντα Κόσμο. Η μουσική για τους Πυθαγόρειους ήταν πάνω από όλα μαθηματικά. Η ουσία της ήταν οι αριθμοί και η ομορφιά της η έκφραση των αρμονικών σχέσεων των αριθμών, «τοὺς ἐν τοῖς ἀριθμοῖς ἁρμονικοὺς λόγους ἐννοῶν καὶ τὸ ἐν αὐτοῖς ἀκουστὸν ἀκούειν ἔλεγε τῆς ἁρμονίας».


Η μουσική ήταν ακόμα η εικόνα της ουράνιας αρμονίας. Οι αρμονικές σχέσεις των αριθμών μεταφέρονταν στους πλανήτες. Οι πλανήτες καθώς περιστρέφονται – δίδασκε – παράγουν διάφορους μουσικούς ήχους, «αρμονία των σφαιρών», που δεν τους ακούμε”: «Εστίν ουν η ουσία των πραγμάτων αρμονία και αριθμός σφαιρών στρεφομένων» Εάν σταθούμε για λίγο στην γεωμετρική και μαθηματική πλευρά του θέματος θα παρατηρήσουμε ότι υπάρχουν 5 συμμετρικά πολύεδρα. Ο μέγας Πλάτων έλεγε ότι αυτά τα πολύεδρα είναι οι βασικοί δομικοί κρίκοι, τα πλέον σημαντικά δομικά στοιχεία στην δημιουργία του σύμπαντος. Ο Kepler, που μελέτησε τα έργα των αρχαίων Ελλήνων και ιδιαίτερα του Πλάτωνα, παρατήρησε με τις μετέπειτα έρευνές του, ότι οι τροχιές των πλανητών, και φυσικά της Χθονός-Γης, “γράφουν” την περιφέρεια συγκεκριμένων πολυέδρων.



Η τροχιά του Άρεως γράφει την περιφέρεια ενός τετράεδρου (Πυρ). Η τροχιά του Διός γράφει την περιφέρεια ενός κύβου (γη). Η τροχιά της Αφροδίτης γράφει την περιφέρεια ενός οκτάεδρου (Αήρ). Η τροχιά της Γης γράφει την περιφέρεια ενός εικοσάεδρου (Ύδωρ).  Μερικοί από αυτούς τους ήχους είναι σαν δελφίνια, άνεμοι, κύματα, πουλιά, Θιβετιανά μουσικά μπολ, κρυσταλλικά κύμβαλα, κ.ά. Και μην ξεχνάμε το καταπληκτικότερο σχετικά με τους ήχους των πλανητών. Ότι σχετίζονται απόλυτα με τις 7 νότες. Οι αντιστοιχίες των επτά κύριων πλανητών σε σχέση με τους μουσικούς φθόγγους (νότες) είναι: 

1) Ήλιος = Μι

2) Αφροδίτη = Φα

3) Ερμής = Σολ 

4) Σελήνη = Λα 

5) Κρόνος = Σι 

6) Άρης = Ρε 

7) Δίας = Ντο

Ένας Έλληνας καθηγητής Μουσικής και Πληροφορικής, με πανεπιστημιακές σπουδές στη Φυσική και ερευνητικό έργο στα Πυθαγόρεια Μαθηματικά απέδειξε ότι η «αρμονία των σφαιρών», η περίφημη πυθαγόρεια θεωρία, έχει ακριβή εφαρμογή σε όλους τους γνωστούς μας σήμερα πλανήτες.  Ο πρώην πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Φυσικών, διευθυντής του Τομέα Τεχνολογίας Ηχου, Μουσικοπαιδαγωγικής και Βυζαντινής Μουσικολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Χαράλαμπος Σπυρίδης ανακοινώνει στο επιστημονικό συμπόσιο «Φιλοσοφία και Κοσμολογία» τους αριθμούς που εκφράζουν σε αστρονομικές μονάδες τις αποστάσεις των πλανητών από τον Ηλιο πιάνοντας το νήμα από τους Πυθαγορείους.


Η τετρακτύς σαν όργανο των Πυθαγορείων
«Η τετρακτύς ήταν η βάση της Πυθαγόρειας φιλοσοφίας που πρέσβευε ότι οι ήχοι των ουράνιων σωμάτων συνθέτουν μία κοσμική μουσική γιατί οι αποστάσεις και οι ταχύτητες των πλανητών και των απλανών αστέρων διέπονται από τους ίδιους αριθμητικούς λόγους που παράγουν και τη συμφωνία των ήχων. Οι συμφωνίες των ήχων που παράγουν αρμονικό αποτέλεσμα έχουν μορφή απλών αριθμητικών σχέσεων 2/1 (οκτάβα), 3/2 (πέμπτη), 4/3 (τετάρτη). Επομένως, κατά τους Πυθαγόρειους το μυστικό της μουσικής και κοσμικής αρμονίας κρύβεται στις σχέσεις των τεσσάρων πρώτων φυσικών αριθμών.»

Η θεώρηση της μουσικής των ουρανίων σωμάτων στην ιστορία
Ο Johannes Kepler (1571-1630) πίστευε πως οι πλανήτες ήταν τοποθετημένοι σε τροχιές που μοιάζουν με μουσικά διαστήματα. Σε αυτή την υπόθεση βασίστηκε ο αστρονόμος και συνθέτης William Herschel (1738-1822) που τον οδήγησε στην ανακάλυψη του πλανήτη Ουρανού. Ο Herschel, υποστήριξε πως πέρα από το τηλεσκόπιο του τον βοήθησε και το τσέμπαλο στο οποίο «μοίραζε» τα διαστήματα.



Η θέση της σύγχρονης επιστήμης για τη Μουσική των Σφαιρών
Η βασική αρχή της ακουστικής θεωρεί απαραίτητη τη μεσολάβηση ενός υλικού ελαστικού φορέα (αέρας) για να μεταφερθεί ο ήχος από ένα σημείο σε ένα άλλο είναι. Στο μεσοπλανητικό διάστημα υπάρχει κενό οπότε καθίσταται αδύνατη η μεταφορά του ήχου. Στο διάστημα ο ήχος ενυπάρχει σαν ηλεκτρομαγνητική δόνηση. Παρ’ όλα αυτά ο άνθρωπος, μέσω της τεχνολογίας, κατάφερε να συλλέξει τις δονήσεις του κόσμου και να αναπαράγει τους ήχους που παράγουν τα ουράνια σώματα κατά την κίνησή τους.


Το 1999 σε μία αποστολή της NASA στο πλανητικό σύστημα του Δία, έγινε συλλογή υλικού λίγο πιο έξω από την Ιώ, ένα από τα φεγγάρια του Δία. Όλα αυτά τα ηλεκτρομαγνητικά φαινόμενα μεταφράστηκαν σε ηλεκτρικά σήματα τα οποία μπόρεσαν να ενισχυθούν και χρησιμοποιήθηκαν για να διεγείρουν τη μεμβράνη ενός ηχείου ώστε με αυτό τον τρόπο να αναπαραχθεί στο ανθρώπινο αυτί το θρόισμα των ουρανίων σωμάτων. Ο γήινος κόσμος της ύλης είναι στον πυρήνα του κόσμος από δονήσεις και οι αισθήσεις μας ο μεταφραστής τους. Η μουσική είναι δόνηση. Όπως οι δονήσεις των χορδών μιας κιθάρας ή ο ρυθμός ενός κρουστού μας διαμορφώνουν τη διάθεσή, τη σκέψη, και τις πράξεις μας, η κλίμακα που μπορεί να μας επηρεάζει η κίνηση των ουράνιων σωμάτων, περιορίζεται μόνο από την κλίμακα της φαντασίας του καθενός μας…


Πολλούς αιώνες πριν η ΝΑΣΑ αποδείξει την ύπαρξη την Μουσικής στο Σύμπαν, ο Πλάτων ονόμαζε την μουσική ως την ομορφιά του Σύμπαντος κι έλεγε ότι η «η Μουσική είναι η κίνηση του ήχου για να φτάσει την ψυχή και να της διδάξει την αρετή», ότι «η μουσική είναι ένας ηθικός κανόνας. Δίνει ψυχή στο σύμπαν, φτερά στη σκέψη, απογειώνει τη φαντασία, χαρίζει χαρά στη λύπη και ζωή στα πάντα”. Ο ήχος που συν-κινεί τους πάντες και τα πάντα είναι ο ήχος του Λόγου που δημιούργησε τους πάντες και τα πάντα, είναι ο ήχος της Ζωοδόχου Πηγής, ο ήχος της αρχής της δημιουργίας, που είναι αέναη σύνθεση. Είναι ο ήχος της ανέλιξης, όπως ανελίσσονται συμπλεκόμενα τα φίδια στο κυρήκειο του Ερμή, ο ήχος που δίνει φτερά. Είναι ο ήχος της αρμονίας του Σύμπαντος. Είναι ο ήχος που προϋπήρχε της γέννησής μας. Εν αρχή, λοιπόν, ην ο Λόγος, ή εν αρχή ην ο ήχος, γιατί ο ήχος είναι Λόγος, και ο Λόγος είναι ήχος.

Πηγές:
“Η μουσική των σφαιρών των Πυθαγορείων”- Χαράλαμπος Χ. Σπυρίδης, Ωροσκόπος “Η μουσική των σφαιρών”, Ελεύθερος Τύπος.